افغانستان حدودا ۹۷۸ کیلومتر مرز مشترک با ایران دارد. در کنار آن، زبان، دین، فرهنگ و سنت مشترک نیز دارد که هرکدام از آنها نقشی در تحکیم روابط خواهد داشت. روابط دو کشور  دوست و همسایه ایران وافغانستان  در کلیه حوزه های سیاسی ، فرهنگی  ، اقتصادی و اجتماعی  در بستر تاریخی  و مبتنی بر برادری  دو ملت در ادوار مختلف ادامه  داشته است.

ایران به دلیل داشتن مرزهای مشترک با افغانستان، در زمان حضور نیروهای ارتش سرخ شوروی، پذیرای شمار زیادی از شهروندان کشور بود که به عنوان پناهجو به این کشور پناه بردند.

طی سالهای ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۱ حدود ۳۰ درصد از جمعیت افغانستان در نتیجه حمله شوروی و جنگ داخلی و حکومت طالبان این کشور را ترک کرده و به کشورهای همسایه گسیل شدند.

مهاجران افغانستان در ایران آزادانه در کنار اشتغال در این کشور توانستند تحصیلات خود را تا درجه های عالی نیز پیش ببرند و تخصص نیز به دست بیاورند.

هرچند که این شرایط برای مهاجران افغانستان بعد از طالبان به دلیل حضور آنها در کشورشان، از سوی مقام های ایرانی سخت تر شد؛ اما دو حکومت بعد از طالبان به ویژه حکومت وحدت ملی تلاش زیاد کرد تا روابط با ایران در زمینه پذیرش دوباره مهاجران بهتر شود.

دو کشور منافع کلان و راهبردی دارند که ضرورت توسعه همکاری ها در تمامی بخش ها را توجیه می کند؛ اما در این میان، کسانی نیز هستند که برای آنها نه منافع افغانستان و نه منافع ایران، هیچ اهمیتی ندارد؛ بلکه آنچه مهم است، تخریب این رابطه و ایجاد تنش و تشنج میان دو همسایه است؛ تا از این رهگذر به دنبال اهداف خویش باشند.

به لحاظ سیاسی، ایران که مرز طولانی با افغانستان دارد، همیشه تلاش داشته تا روابط سیاسی خوبی با افغانستان داشته باشد تا مانع حضور تروریستان از خاک افغانستان به کشورش باشد.

همچنین مبارزه با مواد مخدر از دیگر مواردی است که منافع هر دو کشور را در یک راستا قرار می دهد و به دلیل اینکه بخش اعظمی از مواد مخدر دنیا در شماری از ولایت های جنوبی افغانستان تولید می شود، ایران در تلاش است تا برای جلوگیری از انتقال این مواد به خاکش، در راستای مبارزه با مواد مخدر، همکاری نزدیک با سران کابل داشته باشد.

در حوزه امنیتی ایران و افغانستان تهدیدات و فرصت های مشترک فراوان را در جهت همکاریهای مشترک دارند. تروریسم و افراط گرایی در گذشته و اکنون از شهروندان دو کشور قربانیان زیادی گرفته است.